LEGUA: antiga medida de lonxitude
FRAGA: bosque con moita biodiversidade
TORO: rebanda grosa de calquera cousa cilíndrica. Por extensión TRONCO
TOBO: gorida, refuxio na terra en forma de furado
REXO: duro, forte, cheo de saúde, louzán
BICO: punto máis alto de todo o que se eleva, dun monte, do tellado, dunha botella
CHAIRA: terra cha
ALBISCAR: ver ao lonxe, divisar, enxergar
RAMALLADA: conxunto de ramas, ramaxe
ESLOMBADO: co lombo dobrado
UZ: tipo de xesta con flor branca. As flores chámanse CHORIMAS
LISCAR: fuxir, escapar
LOUZANÍA: saúde, vitalidade
ESCORREGAR: deslizarse, esvarar, perder pé
TOXEIRA: terreo cheo de toxos, TOUZA, TOUCEIRA
PÓLAS: ramas
CARRIZA: herba alta, brión. ( Musgo en castelán)
FENTO: planta silvestre que se reproduce por esporas. FILGUEIRA é o terreo cheo de fentos
ENTREMECIDAS: enredadas e movéndose unhas a outras
LATEXANTES: que fan un movemento rítmico e oscilante
POEIRENTA: chea de po
CARQUEIXA: carrasco, carqueixa, queiruga, quiroga, carroucha, breixo. pequeno arbusto salvaxe de cuxa raíz se usa para confeccionar cachimbas.
CORREDOIRA: unha das moitas denominacións que teñen os camiños en Galicia: CONGOSTRA, CARREIRO, CARREIRA, VIEIRO, SENDEIRO
PEGA: ave do tamaño dos corvos de plumas brancas e negras
MACHADA: ferramenta para picar leña
RACHAR: esgazar, abrir unha materia fibrosa
ASUBÍO: ruído que se emite cos beizos para fóra. O canto dos paxaros.
COIO: croio, seixo, algunhas das múltiples maneiras que ten o galego de denominar as pedras, segundo o seu tamano e forma. Neste caso trátase dunha pedra pequena, redondiña, en que a composición fundamental é o cuarzo
BIDUEIRO, bido. Árbore caducifolia de cortiza prateada e follas pequenas que medra espontánea en terreos húmidos. Ao seu hábitat están asociadas as amanitas, eses cogomelos vermellos con aro e escamas brancas onde soen refuxiarse os ananiños cando chove.
GROMO: rebento, gomo, abrocho, As primeiras folliñas que indican que a planta está viva e coleando.
SEIVA: substancia verde que dota as plantas da caracerística cor verde e que lles permite facer a fotosíntese.
RA: batracio verde que anda nos prados moi húmidos, pozas e lagoas
BAGATELA: cousa de pouco valor
ARAME: fío de metal máis ou menos groso
NIÑO: o acubillo que constrúen as aves para poñer os ovos e coidar dos pitiños.
OURIOL: verderolo ou vichelogrego. Pequeno paxaro de plumas cor amarela limón.
RECHOUCHIAR: asubiar. O cantar das aves máis miúdas.
RISTRA OU RESTRA: sarta, rosario de elementos entrelazados. Por exemplo de allos ou cebolas.
ESVELTO, esguío, lanzal. Alto e dereito.
CREBAR: escachar, partir, fender, abrir pola metade
PARDAL: gorrión. Paxaro pequeno que anda en bandadas moi numerosas.
GABARSE: presumir, fachendearse, exhibir algo dun mesmo.
COUZA: caruncho, povilla, insecto que ataca a madeira practicando túneles ata reducila a po.
LIQUE: tamén chamado brión. É a primeira materia orgánica que se adhire ás pedras.
QUEIRUGA: carrasca, carqueixa, quiroga, breixo, carroucha.
PREGUIZA: nugalla, pouca gana de facer calquera cousa.
PALPEBREXANTE: que move rapidamente as pálpebras. Intermitente.
BOROA: pan de millo
PIÑEIRO: a árbore que dá os piñóns
ACIVRO, ACIVO OU XARDÓN: árbore de folla perenne, moi lisa e brillante, de cantos rematados en pico. Dá acios de boliñas vermellas moi estimadas por algúns animais. É a única palabra que ten grupo consonántico VR no noso idioma.
CEDRO: conífera de gran altura que varía segundo a orixe. Haina do norte de África, do Himalaia, de Norteamérica. A súas piñas son redondas e máis pequenas ca as do piñeiro común. A súa madeira sempre foi moi estimada para facer lápises. No insti temos media ducia de fermosos exemplares do cedro do Atlas.
NOGUEIRA: árbore das noces
VIMBIEIRA: árbore da familia dos salgueiros que dá varas idóneas para a confección de cestos, canastos ou paxes.
GANDO: conxunto de animais cuadrúpedos que se crían para tirarlle o leite ou a carne.
EMBORRALLAR: encher de borralla, enzoufar, estercar.
GORIDA: tobo, refuxio dos animais salvaxes.
RENXER: facer un ruído característico as portas ou ventas de madeira.
RABUÑAR: esgazar a pel con algo cortante
TEIMA: obsesión, idea fixa
ESCORRENTAR: axotar, facer fuxir
RUEIRO: conxunto de casas, aldea
AMOLAR, contrariar, facer rabear alguén.
RACHA: pode ser de vento ou de madeira. Esta última é cando esgazas a madeira en dirección á veta, cada fragmento é unha racha o acha.
GRAN: de millo, de centeo. Cada unha das sementes que dá unha planta.
REGATOS: ríos pequenos, regueiros
FUNGOS: hainos microscópicos e hainos visibles. Estes últimos son setas ou cogomelos.
OURIVE: artesán que fai xoias
PORCO TEIXO. teixugo, pequeno mamífero carnívoro común no bosque atlántico.
PICAPINOS ou PAXARO CARPINTEIRO ou PETO: paxaro de tamaño medio que fai o seu niño no tronco dos piñeiros practicando un furado
RODEIRAS: as marcas que deixan as rodas do carro nas grandes pedras que enlaxan os camiños
MORCEGO: mamífero insectívoro nocturno dotado de voo. Guíase polo sentido acústico, actuando o seu oído como un radar.
FENDA, grecha, laño, fendedura. Corte que presenta a superficie de calquera materia.
FUCIÑO: lugar na cara dun animal onde converxen o nariz e a boca
TÉPEDO: nin quente nin frío, morno
CADEIRA: asento con respaldo.
Ningún comentario:
Publicar un comentario