FRASEOLOXÍA DO RÍO

FRASEOLOXÍA DO RÍO
1- A cachón         2- Chover a regos	Muito
3- Afogar en pouca auga sabendo nadar	Sucumbir ante un pequeno atranco
4- Auga parada non move muíños	Prexuízos da inactividade
5- Botarlle o peito á auga	Amosar valor ou coraxe ante o perigo
6- Cando o río soa, algo/auga  leva	Outorgarlle creto a rumoroloxía
7- Deixar correr a auga	Non inmiscir
8- En pouca auga, pouco se navega	Dío que é conciente das limitacións propias ou alleas
9- Facer regos na auga 10- Querer escribir na auga	Facer algo inútil
11- Gárdate da auga mansa que non corre	Ten coidado
12- Levar a auga para o seu muíño	Favorecerse
13- Vaille tornar a auga a “fulanito”	Querer ver lonxe a unha persoa
14- Nadar entre dúas augas	Estar indeciso
15- Ser como a auga corrente	Vulgar, sen importancia
16- Ser como a auga mansa	Tranquilo
17- Estar como un río	Ter diarrea
18- Moitas pingueiras fan o río grande	Loa do labor colectivo
19- De perdidos ó río!	Obrar con decisión sabendo o risco
20- Has de ir o río e non ver a auga	Despistado
21- Ir polo río abaixo	Fracasar. Botarse a perde algo ou alguén
22- Ninguén vai o río que non se molle	Estar involucrado
23- Non chegou o sangue ó río	Non tivo consecuencias
24- Nunca tal se viu, chocolate con auga de río	Incredulidade
25- Saber por onde vai a auga ó río	Coñecedor do asunto
26- Se o río Gafos levara coñac, máis de catro irían alá	A quen lle vai o alcohol
27- Se o río levara aceite	Arela de nugallán
28- Se tes frío tírate ó río	Dise a  quen esaxera dos seu contratempos
29- Andar á miñoca	Carecer do necesario. Non ter diñeiro
30- A río revolto, ganancia de pescadores	Aproveitarse das circunstancias
31- Fillo de peixe, peixe é	Axiomas da xenética
32- Durmir coma un peixe	Durmir profundamente
33- Estar como a troita no río	Estar a gusto
34- Marear o peixe/ ou a perdiz	Darlle moitas voltas a un asunto
35- Non fixo mala pesca meu pai que pescou a miña nai	Gábase o acerto do home e a calidades da muller
36- Non queda rabo de peixe/ ou de troita	Nada de nada
37- No río que non ten peixes non botes a rede	Non traballar en van
38- O bo peixe para quen o merece	A recompensa debe gozala quen máis fixo por acadala
39- O peixe grande come ó pequeno	Agás cando o enfrontamento de David e Goliat
40- Pescar todo no aire	Non pasar nada inadvertido. Ser rápido
41- Pescar pombos	Toquenear. Dar cabezadas (durmir)
42- Pola boca morre o peixe	Mellor estar calado que falar de máis
43- Que chova até que afoguen os  peixes	Cando chove con insistencia
44- Ser picada da troita	Ter pencas
45- Ser un bo peixe	Ser atravesado, pícaro
46- Todo o que cae na rede é peixe	Dío quen nada esbota. Aproveita todo
47- Andar na fariña	Andar na droga
48- Botarlle toda a auga ó muíño	Por empeño
50- Cada muíño quere a súa auga	Cada cousa para o que é.
51- Cantos burros mantén a fariña	Laio pola estupidez da humanidade
52- Custa ferro e fariña	É moi traballoso de conseguir
53- Horas de muíño	Hora de comer ou de facer algo
54- Moer para fóra	Ser infiel no matrimonio
55- Muíño albeiro	O que moe trigo
56- Muíño parado non gaña maquía	O que non traballa non cobra. Preguiceiro
57- O muíño treina, treina, a auga faina treinar	Non hai efecto sen causa
58- Quen con fariña anda branco se pon	Involucrarse
59- Quen primeiro chega, primeiro moe	Vantaxes do madrugador
60- Ser da mesma fariña	Ser da mesma condición
61- Ser agudo como o pé dun muíño	Persoa lenta de entendemento
62- Traer chea o río	Estar enfadao
63- Vai como un rei nunha cesta polo río abaixo	Agóiranse dificultades
64- Ser redondo como a moa dun muíño	Ben redondo
65- Ser un calcafoles	Que come moito
66- Ser un pousafoles	Lento, preguiceiro, aburrido
67- Ter debaixo da moa a alguén	Aborrecer a unha persoa
68- Ter máis penas que un rodicio	Dise da persosa desgrazada ou atribulada
69- Ter o muíño picado	Ter muita fame
70- Tragar pedras de muíño	Persoa inxénua
71- Xa pasou moita auga por debaixo da ponte	Xa pasou moito tempo
72- Lavar as mans	Eludir responsabilidades
73- Lavarlle o cerebro a alguén	Anular a súa personalidade
74- Se lavadiño das falas	Ser educado
75- Ter a cara máis lavada cas pedras do río	Ser un descarado
76- Compre nadar e lavar e gardar a roupa	Persoa precavida
77- Nadar en seco	Non avanzar
78- Nadar na abundancia	Ser inmendamente rico
79- Pau se remas, pau sen non remas	Dío aquel que non se lle valora nada o que fai
80- Tanto remar, tanto remar, e ao chegar á beira afogar	Dise do esforzo sen reconpensa
81- Axiña afogas	Díse ó pusilánime

Adiviñanceiro do río

É máis prezada ca prata ten a forma que lle deas raña, carrexa e canta; que cousiña pode ser?  UAAG	Que será unha cousiña cousa Que entra na auga e non se molla? BSAROM
Atrás dun penedo Pariuno súa nai Correu pola terra E casouno no mar . OIR	É longo como un camiño E vai fozando como un cochiño IOR
Longo como unha rúa, Rebulideiro coma un meniño Cantareiro como un paxaro E torto como un fouciño. IRO	Cruza o río e non se molla Sobe a montaña e non se cansa, E chove e non ten frío? BNUE
Son dúas irmáns E nunca xunta as verás SA IRASBE  OD  OIR	Ten ríos, pero non se mollan Ten montes, pero é chairiño Con catro dedos abonda Para coller do Rin ó Miño,  PMAA
Teño sona de cantante Sempre vou para adiante A de Iguazú é moi importante; Que demo son, diantre? ZAVENFER	Unha saba branca  sen algodón Que cobre o mundo e o río non. ENVE
Viaxan nun banco e non sentan Non teñen cu pero teñen rabo XESIEPE	Anda, anda sen parar E nunca muda de lugar ÑUMOI
Anda e non ten pés Come e non ten boca E toda a comida lle dan Toda lle parece pouca. ÑIUMO	Cae da torre embaixo e non rompe E cae dunha ponte e rompe. PEPLA

26 de setembro Jogos - Día Europeo das Linguas

NARCISO E ECO, O MITO SEGUNDO OVIDIO

Entre todas as ninfas da montaña, ningunha había tan encantadora como Eco. Só tiña un defecto: falar demasiado. Falaba todo o día e calquera que fose o tema ela sempre tiña a última palabra.

Un día que  Zeus estaba a gozar coas ninfas, apareceu de súpeto a súa dona,  Hera. Todas fuxiron menos Eco quen, para distraer á deusa, comezou a falar, e falou tanto e de tantas cousas que conseguiu entreter e despistar á deusa, dando tempo a todas as ninfas para esconderse. Pero apenas se deu conta  Hera do engano, montou en cólera.

“Non volverás burlarte nunca máis- lle dixo a Eco-. Esta lingua tan áxil que tes perderá o súa poder. De agora en diante non poderás iniciar conversación algunha, nin facer outra cousa que aquilo do que agora estás tan ansiosa:  replicar. En verdade vas ter sempre a última palabra, Eco; pero, só isto poderás falar. Nunca máis poderás falar ti a primeira”. Eco comprendeu ben pronto o cruel que era aquel castigo. Viu, pois, Eco a Narciso  vagando polo campo, e ó instante ardeu de amor e seguiuno ás furtadelas, e máis o amaba canto máis o seguía; pero nunca puido falarlle primeiro, porque a súa natureza impedíallo, e houbo de esperar a que el comezase. E isto ocorreu, porque algunha vez que se apartou dos seus compañeiros, Narciso preguntou en alta voz quen estaba presente, e Eco repetiu esta última palabra. Pasmado ó oíla, Narciso gritou "Ven", e ela contestoulle coa mesma voz. Enganado, o mozo seguiu falando, e chegou a dicir: —"Xuntémonos." Contestou Eco coa mesma palabra, e saíu da selva disposta a abrazalo.

Foxe Narciso, e fala: "Morrerei antes que teñas poder sobre nós", e ela tras repetir o últimas catro palabras, volve ocultarse nas selvas, cubreu  o seu rostro con follaxe, e desde entón habita en grutas solitarias. Cavernas e rochas montañosos foron o seu fogar. O seu corpo esmirrou  pola dor e a melancolía ata que quedou sen carne. Os seus ósos transformáronse en rochas  e non quedou dela máis nada que a súa voz, coa cal responde aínda a todo aquel que a chama. Mentres desaparecía pensou: “Para el, queiran os Deuses que, cando ame como eu agora amo, desespere e sufra como a miña alma sofre e desespera”

Némesis, a Deusa da Vinganza, escoitara o rogo daquel pensamento sen voz. Había, no medio dos montes, unha  límpida fonte á cal, por unha razón descoñecida, os pastores non levaban nunca a abeberar os seus gandos. (…) A auga era clara e cristalina: ningunha rama morta, ningunha folla morta manchábana.

Atraído pola caza, chegou un día Narciso ata ela. Facía calor e estaba  sedento. Inclinouse para beber e viu, reflectida, o seu  bellísima imaxe. “É o espírito da auga” díxose, debido a que xamais se viu nun espello. Encantado,  arrodillouse para mirar e xa non puido apartar a súa mirada da auga. Inclinouse aínda máis para bicar aqueles beizos  semiabiertos e alongou os brazos para abrazar aquela imaxe tan encantadora. Tocando a auga, a imaxe desapareceu, esparexida en mil ondas. Ao cabo dun segundo volveu aparecer, tan clara e  nítida como antes.

“Espírito fermoso- dixo Narciso- por que me foxes? Non pode desgustarche o meu rostro, porque todas as ninfas das montañas namóranse de min e ti mesma tes todo o aspecto de non serche indiferente. O teu sorriso responde á miña. Cando tendo os brazos cara a ti, ti fas o mesmo”.

Ardentes bágoas de desexo bañaron as súas fazulas e caeron sobre a superficie cristalina da auga. Desapareceu de novo a imaxe. “Oh, non te vaias- rogou- ; se non podo tocarche, deixa polo menos que che mire!” E Narciso xa non puido afastarse de alí. Un día tras outro quedou, de xeonllos sobre a auga, devorando cos ollos a súa propia imaxe. O amor, que desprezara tantas veces, consumíao agora de tal modo que perdeu a cor e non foi xa máis que unha sombra de si mesmo. Non podía facer outra cousa que suspirar: “Ai! Ai!”, e Eco contestáballe: “Ai!”

Ó fin Narciso desvaneceuse do todo e desapareceu do mundo dos vivos. Pero a súa sombra, mentres atravesaba a Lagoa  Estigia, non podía apartar a súa vista do río, para captar por última vez a imaxe tan amada. As ninfas, que lle entregaban o seu amor, construíron con leña dos bosques unha gran  pira funeraria pois querían incinerar o seu corpo, como era costume, pero en ningún lugar puideron atopar os seus restos. Só unha flor branca como a cera e co corazón púrpura, atoparon no sitio onde el adoitaba  arrodillarse e suspirar. As ninfas, abatidas, deron a esta pálida e melancólica flor o seu nome: Narciso.

ESTREA DO DOCUMENTAL ISABEL ZENDAL, A ENFERMEIRA QUE MUDOU 0 RUMBO DA HISTORIA

Primeiro libro de poesía en galego despois da Guerra Civil española

Máis sobre o libro en MUPEGA

Calendario Escolar 2019-20

 Ver en PDF máis completo en coa táboa dos meses