"A lingua o primeiro", dicía Otero Pedrayo na súa obra "Morte e resurreción".

Copíado do Xornal  "Nós"

 "O título  da  coluna  desta  semana  vai entre vírgulas porque, ainda que sexa uma afirmación reiteradamente  sustida  pelos  galeguistas,  é  aqui  unha frase  de  Ramón  Otero  Pedrayo  nun  dos  seus  ensaios:  Morte  e  Resurrección (Ourense 1932); onde fala do galego como um povo em caminho desde a sua origem céltica, na que "callou o principio da nebulosa maternal de Galiza". Um caminho no qual  "a  Galiza  xoga  a  morrer  e  a  viver",  e  no que "o galeguismo quer decir a integridade do ser e da alma galega"; salientavelmente na língua galega. Galeguismo quer dizer reconhecimento dos valores galegos, reconhecimento  de  Galiza  como  povo  de  seu, com a sua identidade própria. Nesses  valores,  para  Otero  a  língua  é  o  primeiro. O seu abandono é un "estado de suicidio, de renunciamento, de parva imitanza"; mas a ele, infelizmente, "figuran aspirar moitos que se gaban de galegos e de bos galegos". Um parágrafo cara ao remate do ensaio resulta definitório da concepción galeguista nacionalista de Don Ramón (sublinhado seu): "A  língua  o  primeiro.  A  língua,  forma  psicolóxica da raza, tem de ser a primeira obligación de todos. Pois co uso e cultivo cotidián chegaráse axiña ao punto de unanimidade  mínimo  para  que  a  galeguidade  seña a fórmula completa das arelas de todos os galegos. Ao caír a língua cai tamén a vida galega...".

 Podemos asegurar ser mellor unha Galiza probe falando galego que unha Galiza rica usando outra língua... Ainda que a realidade nos enseña que para ser ricos e fortes, non hai outro camiño que o de ser cada dia máis xurdiamente galegos, dando ao concepto de galeguidade as notas da humanidade superior que lle son propias por naturaleza". E ainda engade umas palavras particularmente caras: "Para o noso galeguismo a historia é sempre vital e moza, e por selo debe rectificar o feito doroso do arredamento de Portugal. Os mellores espritos portugueses e galegos son cidadáns da integridade da Galiza... A língua debe voltar a ser a mesma para fortalecemento do seu ser trascendental... O grande optimismo da  galeguidade  abrangue  as  esencias  criadoras de Portugal"